Mẹ và trẻ sơ sinh có mối dây liên hệ mật thiết trong suốt quá trình mang thai và chăm sóc sơ sinh, nuôi con bú. Những gì cơ thể mẹ tiếp nhận sẽ ít nhiều ảnh hưởng tới chất và lượng sữa dành cho con yêu, từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến trẻ. Cho con bú, mẹ phải cẩn trọng trong từng loại thực phẩm ăn hàng ngày, từng loại dinh dưỡng bổ sung và đặc biệt là các loại thuốc phòng chống, chữa bệnh nếu chẳng may mẹ mắc phải. Lời khuyên chính xác nhất nếu mẹ muốn phòng bệnh hay chữa bệnh giai đoạn này, đó là xin tư vấn trực tiếp từ các bác sĩ có chuyên môn. Đừng bị ảnh hưởng từ những lời “dọa dẫm” nghiêm trọng mà từ bỏ cơ hội được mau khỏi bệnh, không bị giảm năng suất tiết sữa mà con thì vẫn an toàn, khỏe mạnh mẹ nhé.

Dùng thuốc trong thời gian cho con bú

Các mẹ chẳng may mắc phải một căn bệnh nào đó, dù nhẹ hay nặng trong thời gian cho con bú đều vô cùng lo lắng bởi các cảnh báo đã được nghe về sự ảnh hưởng của thuốc chữa bệnh truyền từ mẹ sang con qua sữa. Mẹ thường phân vân và chọn một trong hai phương án sau: Hoặc không dám uống bất kỳ một loại thuốc nào, hoặc ngừng cho con bú để đợi đến khi khỏi bệnh. Hai cách trên đều không khoa học một chút nào cả. Tại sao ư?

Một là, cơ chế “thấm vào sữa mẹ” của các loại thuốc khác nhau là khác nhau. Có loại thuốc dễ thấm vào sữa mẹ, có loại thì không. Cũng có loại đã thấm vào sữa mẹ nhưng sau đó lại đi ra máu, và sau vài giờ uống thuốc thì mẹ có thể cho con bú tiếp bình thường. Trên thực tế, chỉ có các chế phẩm thuốc chứa hợp chất phóng xạ và một số ít các loại thuốc có chống chỉ định với bà mẹ cho con bú (không tốt cho mẹ) hoặc không tốt cho bé bú mẹ mà thôi.

Hai là, khi trẻ được bú mẹ, trẻ sẽ được hưởng những kháng thể chống lại chính căn bệnh của mẹ, mà thường mầm bệnh/ yếu tố gây bệnh cũng xuất hiện bên cạnh con. Hệ miễn dịch thích ứng của mẹ sẽ trở thành của con qua sữa mẹ.

Những lưu ý khi dùng thuốc trong thời gian cho con bú

Đầu tiên, mẹ hãy xem xét các yếu tố sau để xem mình có nên dùng thuốc hay không?

• Có nhất thiết phải dùng thuốc để điều trị Loại bệnh đó?

• Thuốc có làm giảm tiết sữa hay không?

• Nồng độ thuốc vào sữa mẹ ở mức nào?

• Có liệu pháp nào có thể trì hoãn việc dùng thuốc mà vẫn chữa được bệnh không?

Nếu mẹ bắt buộc phải dùng thuốc thì hãy cân nhắc các yếu tố tiếp theo:

• Khả năng tiết dược chất vào sữa mẹ: Chất không ion hóa, trọng lượng phân tử nhỏ, phân bổ thưa, khả năng bám vào protein trong máu mẹ thấp nhưng hòa tan trong mỡ cao sẽ dễ đi vào sữa mẹ hơn. Chất có thời gian bán thải dài sẽ ở trong sữa mẹ lâu hơn.

• Đường tiếp nhận thuốc như tiêm, uống, thoa, hít… Thuốc dạng uống sẽ có khả năng vào sữa mẹ cao hơn.

• Liều lượng và thời gian điều trị.

• Khả năng hấp thụ vào bé và tác hại (nếu có) từ các nghiên cứu trước đây.

• Thể trạng của bé: bé bao nhiêu ngày/tháng tuổi? Có bệnh lý gì không? Những bé sinh non, còn ít tháng có thể bị tác động khác với các bé lớn hơn, khỏe mạnh hơn.

Làm sao để mẹ có thể biết được tất cả những thông tin quá “khoa học” và bằng chứng nghiên cứu như trên? Hãy đi khám và thảo luận với bác sĩ, nói rõ rằng mình đang cho con bú. Đồng thời, mẹ hãy đọc kỹ thông tin trong mục “Chống chỉ định” trong tờ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng nhé.

Mẹ cho con bú có được chủng ngừa?

Mẹ hoàn toàn có thể tiêm vắc xin, chủng ngừa khi khu vực sinh sống có nguy cơ phát dịch cao, trong mùa dịch, đi qua vùng phát dịch… Một số loại vắc xin còn được khuyến khích dùng cho các bà mẹ trong thời kỳ hậu sản, chăm sóc trẻ sơ sinh như uốn ván, bạch hầu, ho gà, cúm để bảo vệ toàn diện cho cả mẹ và con. Ngoài ra, các mũi tiêm nhắc lại của HPV, viêm gan A, viêm gan B vẫn có thể được tiêm cho mẹ trong thời gian cho con bú.

Các loại vắc xin bất hoạt không hề gây ảnh hưởng gì cho bé bú mẹ, nhưng vắc xin sống sẽ tiết virus và trong sữa mẹ. Thậm chí, vắc xin phối hợp sởi - quai bị - rubella khi được tiêm cho mẹ sẽ tiết virus rubella vào sữa mẹ nhưng bé thường không có biểu hiện nhiễm bệnh hoặc chỉ nhiễm rất nhẹ. Mẹ chỉ cần thận trọng khi quyết định chủng ngừa nếu con mình sinh non, có bệnh tim bẩm sinh hay có vấn đề hô hấp mãn tính).

Vắc xin viêm não Nhật Bản và lao không nên tiêm bởi chưa có đánh giá cụ thể nào. Quan trọng nhất, vắc xin Đậu mùa và Sốt vàng da tuyệt đối không được tiêm bởi đã có nghiên cứu chỉ ra khả năng cao ảnh hưởng đến con đang bú mẹ với các loại vắc xin này.

Lời khuyên duy nhất dành cho mẹ: Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi quyết định sử dụng thuốc hoặc chủng ngừa trong thời gian mang thai và cho con bú nhé!

Ăn và Ngủ - đó là hai hoạt động chính quan trọng nhất cho trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu đời. Giấc ngủ có vai trò lớn lao trong sự phát triển về sức khỏe, trí não của trẻ. Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chỉ ra rằng giấc ngủ của trẻ sơ sinh khác hoàn toàn so với người lớn, cả từ cấu trúc của giấc ngủ đến cách đi vào giấc ngủ. Chính vì vậy, mẹ sữa cần nắm rõ về giấc ngủ của trẻ để cho bú đúng cách, cân bằng nhu cầu Ăn và Ngủ của con.

Tại sao chúng ta cần phải ngủ?

Các mẹ sữa có biết rằng, đến tận bây giờ các nhà khoa học vẫn chưa thể biết được lý do tại sao chúng ta phải ngủ? Tuy nhiên, lợi ích của giấc ngủ thì đã được tìm ra. Việc ngủ tốt sẽ hỗ trợ quan trọng cho hoạt động của hệ miễn dịch, tốc độ chuyển hóa các chất, trí nhớ, học hỏi và những hoạt động thiết yếu khác. Kỷ lục thế giới về người thức lâu nhất thuộc về  Randy Gardner, lập vào năm 1965. Ông đã không ngủ liên tục trong 11 ngày 24 phút. Tuy nhiên, Randy Gardner đã gặp phải những vấn đề nghiêm trọng: mất tập trung, giảm trí nhớ, ảo giác và cả hoang tưởng…

Còn đối với trẻ em nói chung, trẻ sơ sinh nói riêng, giấc ngủ là một hoạt động giúp tối ưu hóa tăng trưởng, phát triển và não bộ. Hiểu rõ về giấc ngủ của con giúp mẹ thiết lập được thói quen ngủ khỏe mạnh, lịch sinh hoạt Ăn - Ngủ tốt nhất cho con.

Trẻ sơ sinh cần bao nhiêu thời gian để ngủ?

Trước hết mẹ cần hiểu, trong nhu cầu ngủ hoặc bất cứ nhu cầu nào khác của con, mỗi trẻ đều có các “mức” khác nhau. Có trẻ ngủ nhiều, cũng có trẻ ngủ ít hơn hẳn. Số liệu dưới đây là thời gian Trung Bình mà trẻ sơ sinh ngủ một ngày 24 tiếng, cả ban ngày và ban đêm:

• Trẻ dưới 2 tháng tuổi: 16-18 giờ (mỗi giấc khoảng 3-4 tiếng).

• Trẻ từ 2-6 tháng tuổi:  14-16 giờ/ngày.

• Trẻ 6 tháng- 1 tuổi: 14 giờ/ngày.

• Trẻ 1-3 tuổi: 10-13 giờ/ngày.

• Trẻ 3-5 tuổi: 10-12 giờ/ngày.

• Trẻ 5-10 tuổi: 10-12 giờ/ngày.

• Trẻ 10-18 tuổi: 8-9 giờ/ngày.

Giấc ngủ của con trẻ có gì đặc biệt?

Đầu tiên mẹ cần biết về cấu trúc của một giấc ngủ trước nhé. Mỗi giấc ngủ đều gồm nhiều “chu kì ngủ”. Mỗi chu kỳ ngủ gồm có 2 giai đoạn là Ngủ sâu và Ngủ động. Giai đoạn ngủ sâu có 4 thì gồm: thì đầu tiên chúng ta buồn ngủ, díp mắt lại; thì thứ 2 là ngủ nông, hay cựa quậy người và dễ tỉnh nếu có tiếng động; thì thứ 3 và thứ 4 sẽ là ngủ sâu và rất sâu mà ông bà thường nói là “trời có sập cũng không chịu tỉnh” đấy ạ. Còn giai đoạn ngủ động chính là khoảng thời gian của những giấc mơ, não hoạt động nhiều và cũng rất dễ tỉnh ngủ nếu có động tĩnh nhỏ. Mẹ có nhớ giấc mơ đêm qua? Nó chỉ là giấc mơ cuối cùng của mẹ trong nhiều giấc mơ mẹ đã có nhé.

Đối với người lớn, một chu kỳ ngủ kéo dài khoảng 90 phút, trong đó ¾ thời gian là ngủ sâu và ¼ thời gian là ngủ động. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh 6 tháng đầu đời, chu kì ngủ của con sẽ chỉ từ 20-50 phút mà thôi. Đồng thời có tới 50% là thời gian ngủ động. Khi ngủ động, con được kích thích và hoàn thiện quá trình phát triển não bộ. Đúng là “con ngủ nhiều sẽ thông minh” các mẹ sữa ạ.

Con ngủ động và những gì mẹ hay lầm tưởng

Nếu không biết về chuyện ‘ngủ động” này của con, chắc chắn ba mẹ sẽ cảm thấy rất mệt mỏi và bối rối khó hiểu, lo lắng, chán nản. Tại sao ư? Tại vì có cảm giác con mình ngủ rất ít, dễ thức dậy. Vừa mới dỗ ngủ đây thôi, đặt xuống giường một cái, chưa kịp đặt cái chân xuống giường thì đã thấy con giật mình đánh thót mà thức dậy, ọ ẹ lên chỉ vì...ván giường két nhẹ theo cái xoay người của mẹ. Mẹ cũng thấy con vặn vẹo người, trở mình thường xuyên và kết luận ngay lập tức là con thiếu canxi, vitamin D mà không biết rằng đây là một biểu hiện hoàn toàn bình thường của con.

Và rồi mẹ thấy mình “thất bại” quá, con bú sữa mẹ mà ngủ kém trong khi con người ta bú sữa công thức ngủ ngoan ơi là ngoan. Thế là mẹ bắt đầu nghĩ cách đút con ăn sữa công thức, thật sai lầm!

Hiểu giấc ngủ của con- Cho con bú đúng nhu cầu, đúng thời điểm

Khi con đang ngủ mà cảm thấy đói, con sẽ thức dậy đòi bú bất kể thời gian lúc đó là ban ngày hay ban đêm, là lúc mẹ vừa cho con ăn và tưởng con đã “no” hay lúc mẹ đang sốt ruột nóng gan vì mãi chưa thấy con dậy đòi ăn. Vậy nên mẹ cần chiều theo nhu cầu và bản năng của con nhé, nhất là trong 6 tháng đầu đời. Nếu thấy con ngủ quá lâu mà không thèm dậy bú, mẹ hãy tìm cách đánh thức con dậy để cho bú đủ lượng cần thiết trong ngày nhé. Mẹ hãy lựa thời điểm con lơ mơ tỉnh lại, chưa la khóc để cho con bú ngay vì nếu để đến lúc con khóc to vì quá đói rồi thì sẽ rất khó khăn để cho con bú.

Mẹ an tâm bởi sau khoảng 3 tháng tuổi, giấc ngủ của con sẽ từ từ ổn định hơn, thời gian ngủ sâu dài ra, ngủ động ngắn lại và sau 6 tháng thì giấc ngủ đã có cấu trúc giống như người lớn. Mẹ sữa cố gắng đừng can thiệp điều chỉnh giấc ngủ của con theo ý muốn của ba mẹ trước 6 tháng tuổi nhé.

Đối với nhiều mẹ sữa trong cộng đồng Bibabo, tư thế cho bé bú quen thuộc nhất chính là bế bú và nằm bú. Nhiều mẹ sợ con bị sặc sữa nên ít khi cho con nằm bú cho tới khi được vài tháng tuổi, theo mẹ là đã “cứng cáp” hơn. Hoặc nhiều mẹ sinh mổ, ngồi dậy khó mà lại không biết cho con bú nằm nên “đành lòng” cho con bú sữa ngoài mấy ngày đầu… Do chỉ biết, chỉ quen cho con bú một tư thế duy nhất nên mẹ không biết những lợi ích tuyệt vời trong việc cho trẻ bú nhiều kiểu, cũng như khả năng kích sữa tự nhiên khi xoay vần các tư thế cho con bú.

Cho con bú nhiều tư thế - mẹ sữa nhiều và thông suốt hơn

Các mẹ sữa đều biết, tuyến sữa mẹ là cả một hệ thống gồm nhiều tuyến, nhiều ống dẫn, tập trung thành “bánh” trong bầu vú mẹ. Mỗi một tư thế bú, miệng bé, lưỡi bé sẽ tác động đến một vị trí nhất định và giúp cho phần nhất định đó của tuyến sữa được lưu chuyển, thông suốt, sữa ra nhiều hơn, nhanh hơn. Nếu bé chỉ bú một tư thế, các tuyến sữa tại các vị trí khác không được tác động sẽ yếu đi dần, lâu ngày dễ bị tắc tia sữa do hiệu quả làm trống không được tối ưu.

Mẹ hãy cứ tưởng tượng đơn giản như khi chúng ta vắt một trái cam. Nếu ta vừa vắt vừa xoay đều thì tất cả các múi cam, tép cam đều được vắt ra. Tương tự như thế, khi ta xoay vòng các tư thế bú khác nhau sẽ làm tối ưu tuyến sữa, tia sữa, giúp bầu vú mẹ tạo sữa hiệu quả nhất.

Các tư thế bú phổ biến nhất

Có 4 tư thế bú được khuyến nghị cho mẹ và bé. Tư thế cho con bú phổ biến và dễ thực hiện nhất hiện nay là tư thế bế hai tay. Việc ôm trọn con vào lòng bằng cả hai tay giúp các bà mẹ cảm thấy vững vàng hơn, điều chỉnh dễ hơn. Ngoài bế hai tay, mẹ cũng có thể bế bằng một tay và dùng tay kia xoa bóp bầu vú giúp tia sữa ra dễ dàng hơn. Tư thế khác cũng phổ biến tương đối là cho bú nằm. Tư thế này thường được áp dụng nhiều hơn cả với những bé sau 1-2 tháng, mẹ cảm nhận con có thể nằm ăn mà không bị nôn trớ. Tuy nhiên, việc trẻ có nôn trớ hay không phụ thuộc hoàn toàn vào việc mẹ cho bé bú đúng khớp ngậm và vỗ ợ hơi cho trẻ đúng. Về vấn đề này, các mẹ sữa hãy dõi theo các bài viết tiếp theo của Bibabo để biết chi tiết nhé.

Tư thế bú ít phổ biến hơn cả là kiểu kẹp nách (hay còn gọi là kiểu ôm bóng) được áp dụng nhiều cho các mẹ sinh đôi, mỗi bên một bé bú cùng lúc. Vậy nhưng những mẹ sinh một bé vẫn có thể áp dụng tư thế bú này bởi lợi ích tuyệt vời của nó. Trên thực tế, kiểu ôm bóng kích thích sữa tốt nhất bởi vị trí lưỡi bé trong tư thế này giúp massage đầu dây thần kinh tiết sữa. Có giả định cho rằng, các mẹ sinh đôi vẫn dồi dào sữa cho cả hai con bú bởi áp dụng tư thế bú này là chủ yếu.

Tip nhỏ cho mẹ

Nhiều mẹ vẫn không dám cho con bú nằm bởi sợ con sặc sữa. Nhưng mẹ có biết rằng, sữa mẹ có nhiều kháng thể, kháng viêm...nên khi sặc vào xoang, mũi, tai, phế quản sẽ có chức năng như một loại nước rửa tự nhiên mà không gây viêm nhiễm. Tức là, bé bú mẹ hoàn toàn, nếu vô tình bị sặc sữa, thì vẫn an toàn, ngược lại với sữa công thức mẹ tuyệt đối không được cho bé bú nằm.

Hi vọng rằng các mẹ sữa có thể áp dụng được nhiều tư thế bú cho con, giúp kích thích sữa tự nhiên và thông suốt, nguồn sữa dồi dào vô tận cho bé yêu!

Trẻ sơ sinh bú và ngủ bất kể đêm ngày là bình thường. Tuy nhiên, sau khoảng 3-4 tháng, mẹ bắt đầu suy nghĩ về việc có nên cho con bú đêm nữa hay không bởi có khá nhiều thông tin trên internet cho rằng việc này không tốt cho con. Ví dụ như nên để con ngủ thẳng giấc qua đêm cho trọn giấc, hay bé bú đêm sẽ không tốt cho răng miệng. Những “kiến thức” không rõ nguồn thông tin trên khiến mẹ ngộ nhận và có những quyết định không tốt cho con.

Sữa mẹ sản sinh nhiều hơn về buổi đêm

Hormone tạo sữa Prolactin trong cơ thể mẹ được tạo ra nhiều hơn vào buổi đêm. Khi bé bú sữa đêm càng nhiều, thì lượng sữa mẹ sản xuất ra được cũng tăng cao hơn so với ban ngày. Đây là phương pháp kích sữa tự nhiên cho mẹ. Khi không cho bé bú cữ đêm, mẹ sẽ phải hút sữa ra để bù cữ vì nếu không mẹ sẽ dễ bị tắc sữa và giảm bớt một phần đáng kể sản lượng sữa.

Bé bú đêm để bù đủ lượng sữa cần cho sự phát triển

Trung bình một ngày, các bé cần bú mẹ 6-8 cữ, tức là khoảng 700 - 800ml/ngày. Khi con bú đủ lượng sữa này vào ban ngày thì con có thể ngủ suốt đêm. Tuy nhiên, khi được khoảng 2-3 tháng tuổi, con đã biết “hóng chuyện”, nằm chơi đùa, ngó nghiêng khám phá xung quanh và bú cũng ít hơn trong mỗi cữ. Vì vậy, bé sẽ cần bú đêm để bù đủ lượng sữa cần cho bé vận động và phát triển. Có nhiều trẻ bú cữ đêm nhiều và lượng sữa này cung cấp đến 40-60% lượng dinh dưỡng cho con.

Những ngộ nhận về việc cho con bú buổi đêm

Khi con bắt đầu mọc răng, mẹ nghĩ rằng bé bú đêm sẽ bị sâu răng. Nhiều mẹ cho con bú xong cũng cho con uống một vài thìa nước để “tráng miệng” vì lý do này. Tuy nhiên các mẹ cần phải biết được rằng: bé bú mẹ hoàn toàn không thể bị sâu răng. Tại sao ư? Đó là do tinh bột trong sữa mẹ là Lactose, chỉ phân hủy trong ruột non, không phân hủy trong miệng và khiến con bị sâu răng như tinh bột trong sữa công thức, gồm Glucose, Frutose, Sucrose phân hủy ngay trong miệng con.

Nhiều mẹ cũng nghĩ rằng cho con bú đêm khiến giấc ngủ của con không trọn vẹn. Một số mẹ cho con bú kết hợp còn nhận ra rằng nếu cho bé bú sữa công thức trước khi ngủ sẽ khiến con ngủ sâu hơn, liền mạch nên lầm tưởng sữa công thức tốt hơn sữa mẹ khi cho con ăn vào ban đêm. Nhưng bản chất của giấc ngủ sâu này lại không tốt chọ sự phát triển của con. Đó là do chất gây buồn ngủ Casomorphin có trong đạm Casein sữa bột khiến bé ngủ mê man, trong khi cơ thể lại không được hấp thu Lactose và các axit béo quan trọng như trong sữa mẹ giúp bé phát triển não bộ.

Bé có khả năng “ngủ động”, tức là ngủ mơ và đôi khi vẫn có nhiều cử động, biểu cảm trên khuôn mặt như uốn éo, vặn vẹo, nhăn mặt, mỉm cười. Trong khoảng thời gian này bé có thể vừa bú vừa ngủ bình thường.

Cách cho con bú buổi đêm

Bé có thể tỉnh giấc và đòi bú từ 1-3 lần mỗi đêm tùy từng bé. Khi bé tỉnh giấc và mẹ cho bé bú cữ đêm, hãy lưu ý không trò chuyện với con, không bật đèn sáng mà cứ để con ăn khi đang lim dim, bú xong vỗ về cho bé ngủ lại ngay. Ban đêm, mẹ cho bé đóng bỉm loại thấm hút tốt để con bú nhiều, đi tè nhiều mà vẫn ngủ được thẳng giấc. Nếu cho bé bú 2 cữ đêm, mẹ nhớ cách ra khoảng 3 giờ để đảm bảo giấc ngủ và sức khỏe của chính mẹ nữa.

Nói chung, trong quá trình tìm hiểu kiến thức để nuôi con, không chỉ những mẹ có con lần đầu mà cả những mẹ sinh lần 2, lần 3 cũng sẽ tiếp nhận những thông tin, kiến thức không chính xác. Mẹ cần xem xét kỹ trước khi quyết định áp dụng cho quá trình nuôi nấng, chăm sóc con của mình nhé.

Các nghiên cứu cho thấy trẻ bú sữa công thức thường dễ bị táo bón hơn trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, bởi trong sữa công thức chứa đạm Casein khó tiêu hơn đạm Whey trong sữa mẹ. Tuy nhiên, có nhiều trẻ sơ sinh trong tầm trên dưới 2 tháng tuổi và bú mẹ hoàn toàn vẫn xảy ra tình trạng đột nhiên không đi ị nhiều ngày. Vậy có phải con không đi ị tức là bị táo bón hay không? Cùng Bibabo trang bị kiến thức mẹ sữa chăm con nào!

Trẻ bú sữa mẹ “khó lòng” bị táo bón

Khi con không đi ngoài, hoặc có biểu hiện như bị táo bón, mẹ sữa nghĩ rằng vì sữa mình “nóng”, khẩu phần ăn của mình bị thiếu chất xơ. Tuy nhiên trên thực tế, những thực phẩm giúp nhuận tràng trong bữa ăn của mẹ chỉ cung cấp chất xơ cho chính mẹ mà thôi, chất xơ này không đi vào sữa mẹ để truyền sang con.

Hệ tiêu hóa của trẻ rất dồi dào men tiêu hóa, hormone tiêu hóa, pre-biotic (là “chất xơ vi sinh” có trong sữa mẹ), lợi khuẩn tiêu hóa. Thêm nữa, sữa mẹ rất dễ tiêu, có ít cặn, chất đạm Whey trong sữa mẹ không cứng và khó tiêu như đạm bò có trong sữa bột trẻ em nên bé bú mẹ gần như không bị táo bón.

Vậy, nếu con không đi ị bởi “chất xơ” từ rau củ quả như người lớn, thì lý do vì sao con lại đột nhiên không đi ị 3-5 ngày liền, có nhiều trẻ còn không đi ngoài cả tuần dù bú sữa mẹ hoàn toàn? Đó là do hiện tượng “giãn ruột” tự nhiên của trẻ.

Hiện tượng “giãn ruột” tự nhiên ở trẻ từ 2 tháng trở đi

Trong khoảng thời gian từ 2 tháng trở đi, dung tích ruột của bé giãn nở ra và gọi là hiện tượng “giãn ruột”. Đây là một hiện tượng bình thường, tất yếu xảy ra trong quá trình bé lớn lên một cách tự nhiên. Tuy nhiên, do dung tích ruột đột ngột tăng lên (không tăng từng chút một theo mỗi ngày mỗi giờ) nên khi sữa mẹ được hấp thụ hầu hết, lượng thải tương đối ít, bé sẽ phải dồn lại nhiều ngày mới đầy ruột để thải ra ngoài. Như vậy, nếu bé con của mẹ đang đi ị nhiều lần trong một ngày mà đột nhiên vài ngày mới đi một lần thì đừng lo lắng nhé.

Mẹ sữa cần nắm chắc hai điều. Một là, trẻ bú mẹ 100% mà nhiều ngày không đi ngoài thì không phải là táo bón, bởi phân của bé vẫn lỏng, mềm bình thường. Hai là, sữa mẹ chỉ có các thành phần lành tính nên dù ở nhiều ngày trong cơ thể bé cũng sẽ không gây hại gì, đến khi ruột đầy, bé sẽ đi ngoài bình thường.

Đừng thấy con rặn đỏ mặt, xì hơi mà can thiệp “thụt”

Trong thời gian chờ ruột đầy, mẹ sẽ thấy con hay rặn đỏ cả mặt mày và xì hơi thối liên tục. Điều này là rất bình thường bởi nhu động ruột đang tích cực hoạt động, chất thải được đẩy dần dần xuống để làm đầy ruột và khí của khoảng ruột trống được đẩy ra ngoài. Biển hiện của con là rất “hợp lý” trong giai đoạn này nên ba mẹ đừng quá lo lắng hay thấy “khổ thân con” để rồi cố gắng can thiệp “thụt” có hại cho con nhé.

Nếu thụt cho con đi ị, ruột sẽ lại cần thời gian lâu hơn để đầy nên mẹ sẽ lại tiếp tục phải thụt mãi cho con, khiến cho con bị “ép” đi ngoài trong thời gian dài, khiên ruột và hậu môn không biết cách rặn tự nhiên. Đến giai đoạn ăn dặm, khi thức ăn đặc dần và cần rặn thật sự thì ruột và hậu môn của con không làm được, hoặc làm yếu, khiến con bị táo bón thực sự.

Tốt nhất, mẹ hãy massage cho bé để tạo sự dễ chịu và hỗ trợ tiêu hóa. Dùng tay xoa nhẹ lên bụng con theo chiều kim đồng hồ, nắm lấy chân con giả làm động tác đạp xe đạp thật từ tốn và thoải mái. Massage không làm cho bé đi ị ngay, nhưng sẽ giúp bé thư giãn và mẹ “ổn định tâm lý”.

Đây là kiến thức khoa học áp dụng cho trẻ bú mẹ hoàn toàn, nhiều ngày không đi ị khi được khoảng 2 tháng tuổi trở lên. Nếu mẹ cho con bú mẹ kết hợp sữa công thức hoặc bú hoàn toàn sữa công thức thì hiện tượng và cách xử lý sẽ khác, các mẹ cần phân biệt.

Chúc cho cả con và mẹ vững vàng vượt qua những vấn đề phát sinh trong quá trình nuôi con sữa mẹ!

Mong muốn mang lại những phân tích khoa học về mọi yếu tố tác động đến quá trình nuôi con sữa mẹ của các mẹ bỉm sữa, Bibabo gửi đến các mẹ bài viết dựa trên một cái nhìn mới về một quan niệm truyền thống: Mẹ sau sinh ăn móng giò lợi sữa. Nếu có tác dụng thực sự, tại sao nhiều mẹ vẫn không thấy sữa về sau những ngày triền miên ăn móng giò hầm? Tại sao có những mẹ chỉ ăn một bữa đã thấy sữa căng tức ngực? Các mẹ sữa hãy cùng tìm hiểu.

Móng giò lợi sữa

Từ ngày xửa ngày xưa, các bà các mẹ trong nhà đã truyền tai nhau về món ăn lợi sữa dành cho bà bầu: Móng giò hầm đu đủ xanh. Ngay sau khi sinh, các mẹ đã được hầm cho một bát canh sánh đặc với những lát đu đủ mềm, những miếng chân giò ngân ngấn mỡ. Nhất là các mẹ chỉ thấy ra chút ít sữa non, vắt mãi mà lượng sữa ra không đầy được một cái cốc con con. Mấy ngày đầu tiên ở cữ đó, sớm trưa chiều tối các mẹ đều ăn móng giò hầm. Và rồi độ khoảng 3 ngày sau, sữa về ào ạt ướt cả áo, cả nhà đinh ninh công đầu thuộc về món móng giò hầm đu đủ kia. Có nhiều nhà không hầm móng heo thì chuyển sang cả móng dê, móng chó, móng bò và nghiễm nhiên, món ăn này được vang danh từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ mẹ từng sinh tới mẹ sắp sinh.

Vậy nhưng tại sao có những mẹ ăn mãi, ăn tới ngán mà sữa vẫn không về? Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng: “sữa về” theo giai đoạn và phụ thuộc vào lượng hormone tiết ra trong cơ thể mẹ.

Cơ chế tạo sữa của mẹ

3 giai đoạn tạo sữa của mẹ bầu bắt đầu từ tuần thứ 16-20 của thai kỳ cho tới khi mẹ quyết định cai sữa cho con. Cụ thể là:

• Giai đoạn 1: Tạo sữa vàng đầu tiên. Từ tuần thứ 16-20 của thai kỳ đến khoảng 72 giờ sau sinh, bầu ngực của mẹ sẽ tạo ra sữa non, loại sữa giàu dưỡng chất nhất, món quà quý giá nhất mà mẹ trao cho con lúc chào đời.

• Giai đoạn 2: Từ khoảng 72 giờ sau sinh đến tuần thứ 6, mẹ sẽ chuyển sang tiết sữa già. Dòng sữa dồi dào về một cách ồ ạt khiến bầu vú mẹ thường xuyên cương cứng, chảy tràn, mẹ chỉ cần nghĩ đến con thôi cũng ướt áo.

• Giai đoạn 3: Bắt đầu từ tuần thứ 6 cho đến khi cai sữa, mẹ sẽ tiếp tục sản xuất sữa đều đặn tùy thuộc theo nhu cầu ăn của con. Con bú nhiều thì sữa nhiều, con bú ít thì sữa ít.

Có nhiều hormone tham gia vào quá trình tạo sữa. Trong đó, chỉ cần trong 72 giờ sau sinh, mẹ được da tiếp da với con, ôm ấp, thủ thỉ với con, cho con mút núm vú mẹ liên tục trong các ngày tiếp theo thì lượng hormone Oxytocin tạo sữa sẽ gia tăng và kích hoạt giai đoạn tạo sữa thứ 2, tức là “sữa về”.

Nếu móng giò không lợi sữa, vậy chế độ ăn uống ảnh hưởng thế nào đến quá trình tạo sữa mẹ?

Như đã trình bày ở trên, hormone quyết định gần như hoàn toàn khả năng tạo sữa của mẹ. Trong đó, hormone tạo sữa Prolactin lại có một tương quan thú vị với hormone ngon miệng Dopamine. Khi mẹ sữa được ăn một món ăn ngon, mẹ thích ăn thì Dopamine sẽ tăng tạo cảm giác “ngon miệng”, còn khi ăn quá nhiều một món ăn, ăn món bị ép buộc, lượng hormone này sẽ giảm và tạo cảm giác “chán”. Điều thú vị ở đây chính là Dopamine ức chế Prolactin. Nhưng ngay sau khi ăn ngon miệng và Dopamine đạt mức cao nhất, nó sẽ giảm mạnh xuống và khiến cho Prolactin trỗi dậy. Vậy nên sau khi được ăn ngon miệng, mẹ sẽ sản xuất được nhiều sữa hơn, nhanh hơn.

Cơ chế này chứng minh điều gì? Đó là nếu mẹ sữa thích ăn món móng giò hầm nhưng không được ăn thường xuyên (trước sinh chẳng hạn) thì sau khi sinh, mẹ ăn xong món này sẽ có cảm giác sữa nhiều trở lại. Nhưng nếu mẹ cực ghét móng giò nhưng lại bị ép ăn để lợi sữa, thì cảm giác chán ngấy cũng sẽ không khiến lượng sữa sản sinh tăng lên được.

Vậy mẹ cần ăn uống thế nào để gọi sữa về?

Điều quan trọng nhất ở đây là đảm bảo mẹ ngon miệng, cảm thấy hạnh phúc và thỏa mãn khi ăn uống, ăn nhiều chất xơ, thường xuyên thay đổi món cho đỡ ngán và các thực phẩm giàu dinh dưỡng. Tuân theo quy luật tự nhiên và giữ tinh thần luôn thoải mái sẽ giúp mẹ chuyển giai đoạn tạo sữa dễ dàng hơn.

Còn các mẹ thì sao? Các mẹ có cho rằng móng giò hầm thực sự có lợi cho việc tạo sữa? Hãy bày tỏ ý kiến của mình cho cả cộng đồng cùng bàn luận và chia sẻ nhé!

Không có mối liên quan nào giữa kích thước ngực của mẹ với việc sản xuất sữa. Thậm chí, một số mẹ có bộ ngực “khủng” nhưng vẫn phải dùng sữa công thức cho bé yêu đấy mẹ ạ.

Cơ chế sản xuất sữa trong cơ thể mẹ

Có một sự thật mà ít ai biết, chính là kích thước của khuôn ngực không hề liên quan đến việc sản xuất sữa mẹ. Lượng sữa mẹ phụ thuộc vào 2 yếu tố sau:

Đầu tiên phải kể đến chính là nội tiết tố của mẹ và lực mút của con. Vì khi bé con bú sẽ kích thích tuyến yên sản sinh hai hormone là Prolactin và Oxytocin. Hai nội tiết tố này sẽ đi vào máu và bầu vú, Prolactin kích thích vú sản xuất sữa nhiều hơn, Oxytocin có tác dụng dẫn sữa ra đầu vú. Bởi vậy nên, lượng sữa của mẹ ít hay nhiều phụ thuộc rất lớn vào hai yếu tố quan trọng này đó mẹ ạ.

Yếu tố thứ hai cũng quan trọng không kém đó là trạng thái tinh thần, cảm xúc của mẹ. Vì hormone Oxytocin dễ bị tác động bởi tâm lý và cảm xúc của người mẹ, nên nếu mẹ cảm thấy vui vẻ, thoải mái, thư giãn sẽ giúp sữa xuống nhanh. Ngược lại, nếu mẹ cứ suốt ngày lo lắng vì mình không đủ sữa cho con sẽ khiến sữa xuống chậm hơn đấy mẹ ạ.

Dấu hiệu bé bú đủ no mà mẹ nên biết

Thường thì thời gian và cữ bú của các bé sơ sinh là khoảng từ 8 -12 lần/ngày, mỗi cữ bú sẽ cách nhau tầm 2-3 giờ.

Để nhận biết con bú có đủ no hay không, cách đơn giản nhất là xem tã của bé đó ạ! Bé ti sữa mẹ nhiều sẽ tè nhiều, những ngày đầu có thể mỗi ngày thay một chiếc tã nhưng càng về sau nếu mẹ thấy bé tè nhiều thì đó là dấu hiệu của việc bé bú tốt mẹ nha. Còn bé ti ngon là khi mẹ nghe rõ được tiếng mút ti, nhìn thấy sữa tràn ướt môi và con ngủ thật ngon sau mỗi lần bú.

Vậy nên với các mẹ ngực nhỏ thì có thể yên tâm rằng kích thước ngực sẽ chẳng liên quan gì tới việc sữa mẹ ít hay nhiều đâu mẹ nhen. Muốn có thật nhiều sữa cho con thì trước tiên mẹ nên tin tưởng vào bản thân mình đồng thời duy trì tâm trạng thoải mái, vui vẻ để có thật nhiều sữa về cho bé yêu mẹ nhé!

Khái niệm về sữa non và sữa trưởng thành là những kiến thức cơ bản về sữa mẹ mà mẹ cần trang bị cho mình trước khi sinh, vì trong tuần đầu tiên sau khi sinh xong, mẹ sẽ được làm quen với hai loại sữa này ngay lập tức. Bibabo xin cung cấp với mẹ một số thông tin cơ bản để mẹ phân biệt được sữa non và sữa trưởng thành.
Sữa non là phần sữa mẹ xuất hiện từ giai đoạn cuối thai kỳ và tiết ra trong vòng 72 giờ sau sinh. Sữa có màu vàng, đặc sệt và dính giống như dịch. Sữa non được sản xuất với lượng rất ít, khoảng 40 - 50ml trong ngày đầu tiên và lượng sữa này là đủ với một em bé sơ sinh trong ngày đầu mới chào đời.
Thành phần của sữa non gồm có: 

• Lactose, chất béo và các vitamin tan trong nước trong sữa non ít hơn sữa trưởng thành. 

• Sữa non chứa nhiều protein và các vitamin (A, E, K) tan trong chất béo hơn sữa trưởng thành. Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong vai trò bảo vệ mắt và giúp hoàn thiện bề mặt biểu mô, chính vitamin A khiến cho sữa non có màu vàng.

• Sữa non có nhiều bạch cầu và kháng thể, đặc biệt là sIgA, và sữa non chứa nhiều protein, khoáng chất, bao gồm sắt và kẽm. 

Ảnh: Hội nuôi con bằng sữa mẹ Việt Nam 

Sữa non được tạo và tiết ra theo cơ chế hocmon. Ở giai đoạn đầu chỉ cần có hormone oxytocin là sữa non sẽ về, nên để sữa non được tạo ra nhiều và nhanh nhất mẹ lưu ý thực hiện da tiếp da cho con thường xuyên trong tuần đầu tiên, cho bé bú ngay trong giờ đầu tiên và không chậm quá 6 giờ sau sinh đối với mẹ sinh mổ (dù lúc ấy có sữa hay không) và cho bé ngậm đúng khớp ngậm.
Sữa non giúp bé được bảo vệ khỏi sự tấn công của các vi sinh vật, khi mà lần đầu tiên bé phải tiếp xúc với thế giới mới xung quanh. Các yếu tố phát triển biểu mô sẽ giúp phát triển tốt niêm mạc ruột, giúp bé hấp thu dinh dưỡng tốt nhất. Bé cần nhận được sữa non vào giai đoạn này, và không cần bất kỳ thực phẩm nào khác.
Lượng sữa non sẽ nhiều hơn vào ngày thứ 2-4, làm cho ngực mẹ cảm thấy đầy, còn gọi là “sữa về”. Vào ngày thứ 3, bé có thể bú 300 - 400ml/ngày, và đến ngày thứ 5, bé có thể bú 500 - 800 ml/ngày. Từ ngày thứ 7 đến ngày 14, sữa sẽ gọi là sữa chuyển tiếp (sữa trung gian). Sau 2 tuần thì gọi là sữa trưởng thành (màu trắng). Sữa trưởng thành có màu trắng, gồm có sữa đầu và sữa cuối, là thức ăn chính của bé từ tuần thứ 2 đến 12 tháng tuổi. 

(Bài viết có trích nguồn từ bản dịch Sữa non và sữa trưởng thành - Hội nuôi con bằng sữa mẹ - Việt Nam)

Để trẻ bú đúng cách không phải là việc đơn giản và dễ dàng thực hiện. Việc này đòi hỏi mẹ phải có một tâm lý thoải mái, vững vàng và thực sự kiên nhẫn. Không phải bé nào cũng dễ dàng thích nghi được với việc bú đúng cách vì cơ thể và tính cách của mỗi bé là khác nhau. Giai đoạn này các mẹ cũng rất cần các bố ở bên ủng hộ và hỗ trợ.

Điều đầu tiên các mẹ sau sinh cần ghi nhớ đó là cho con bú sau khi sinh từ 30 phút đến 1 giờ để trẻ có thể nhận được đầy đủ sữa non từ mẹ. Ngoài ra, các mẹ nên tích cực ăn uống, bổ sung dưỡng chất cần thiết để sữa mẹ có thể về đều đặn trong những ngày tới.

Thứ hai, các mẹ cần chú ý đến tư thế bú và khớp ngậm vú, mẹ nên chú ý để đầu và thân bé trên cùng một đường thẳng, bụng bé áp sát với bụng mẹ. Mặt bé đối diện với vú, môi đối diện với núm vú. Sau đó đỡ đầu, thân và mông bé. Nếu như mẹ nhận thấy trẻ có những dấu hiệu sau thì chứng tỏ bé đã bắt đầu ngậm bắt vú tốt và mẹ đã bế con bú ở tư thế đúng:

Miệng bé mở rộng.

Cằm bé chạm vào vú mẹ.

Môi dưới đưa ra ngoài.

Bé ngậm cả quầng vú, quầng vú còn lại ở phía trên miệng bé nhiều hơn ở phía dưới.

Má bé phồng ra.

Khi bú đúng, bé sẽ mút chậm, sâu, thỉnh thoảng ngừng lại và bạn có thể nghe tiếng nuốt “ực” của bé.

Vậy còn khớp ngậm đúng là như thế nào? Các mẹ có thể xem qua ở hình minh họa dưới đây: