NHỮNG SAI LẦM TRONG GIÁO DỤC TRẺ

Không ít lần tôi chứng kiến những xung đột giữa cha mẹ và trẻ. Có những người xa lạ ở trên đường như người mẹ hét vào mặt trẻ bảo đứa trẻ "đi ngay không thì bảo", đứa trẻ cũng hét lớn hơn vào mẹ "con ghét mẹ!". Đến tình huống của những người bạn của tôi, họ cảm thấy bế tắc về hành xử của con cái họ mặc dù các bé chỉ tầm 5-6 tuổi. Bạn tôi than phiền rằng: các bé tỏ ra rất bướng bỉnh và không cảm thông. Khi đưa tiền để trẻ cho 1 người vô gia cư, trẻ thản nhiên đáp lại: "Con không thích họ, họ quá dơ bẩn". Mặc dù bạn tôi cố giải thích về lòng tốt và chia sẻ, bé vẫn khó chịu. Bạn tôi tức giận quát mắng trẻ, đứa trẻ cũng hét lại rằng:"Con ghét mẹ!".

Điều có lẽ nhiều cha mẹ quan tâm là liệu những hành vi này có ảnh hưởng đến cách sống của trẻ sau này không? Khi một đứa trẻ thường tỏ ra ương bướng, thường ghét xem thường ai đó, hoặc làm trái lại mong đợi của cha mẹ. Với tôi, điều quan tâm là tại sao trẻ có hành vi này?

NHỮNG HÀNH VI NÀY LÀ DO HỌC ĐƯỢC?
Thực ra, trẻ con bản chất là tinh khiết và phần lớn do nhuộm bẩn về đánh giá tốt hay xấu khi bắt đầu bước vào giai đoạn nhanh của học hỏi, bắt chước và dễ uốn nắn. Khi kết thúc giai đoạn này, 1 phần tính cách là do kết quả của sự nhuộm. Bao nhiêu "thuốc nhuộm" thấm vào sẽ hình thành lối suy nghĩ và hành động theo lối suy nghĩ đó.
Thuốc nhuộm có tốt có xấu. Quan trọng cha mẹ cần biết chọn thuốc nhuộm tốt để giúp trẻ có 1 diện mạo thật khiêm nhường và tỏa sáng về trí tuệ.

GIAI ĐOẠN DỄ NHUỘM
Từ khi trẻ bước sang 18 tháng tuổi, trẻ bắt đầu học xử dụng ngôn ngữ và thuốc nhuộm sẽ theo ngôn ngữ bắt đầu công việc nhuộm. Nghĩa là, trẻ nghe ai nói, trẻ lập lại. Đồng thời khi nhận thức của trẻ bắt đầu phát triển từ 2-8 tuổi, thuốc nhuộm sẽ theo hành động cùng với phát triển ngôn ngữ mà đi vào sâu hơn, và đây cũng là giai đoạn dễ nhuộm nhất cả nhuộm xấu và nhuộm tốt.

MỘT SỐ LOẠI THUỐC NHUỘM ĐƯỢC CHA MẸ SỬ DỤNG TRONG GIÁO DỤC TRẺ
1. Hay la mắng trẻ trước mặt người khác, trẻ khác hoặc nơi công cộng
Những nghiên cứu cho thấy, phần lớn cha mẹ sử dụng thuốc nhuộm này với 3 niềm tin là đúng:
a. Làm trẻ nghe lời hơn
b. Làm trẻ biết lỗi hoặc kể sự thật
c. Cho trẻ biết cha mẹ là không được cãi
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của TS. Larzelere đã cho chúng ta 3 niềm tin của thuốc nhuộm này là không đúng. Trẻ con có khuynh hướng đi ngược lại như trẻ có thể cãi lại bạn, có khuynh hướng nói dối và làm khoảng cách giao tiếp cha mẹ và con cái xa hơn.

Lời khuyên: La mắng quát tháo trẻ trước mặt ai đó chỉ là 1 thuốc nhuộm kém hiệu quả bởi vì sẽ duy trì phẩm nhuộm liên quan đến hành vi chống trả khi trẻ lớn. Cũng nhớ rằng, quát tháo là đặc biệt cần tránh hoàn toàn khi liên quan đến 1 số tình huống như trên bàn ăn hoặc liên quan đến thức ăn và đi ngủ vì đó là những lúc trẻ cảm thấy cha mẹ đang can thiệp vào quyền lựa chọn cơ bản là ăn và ngủ, nên sức phản kháng sẽ cao hơn rất nhiều. Nếu bạn lỡ la mắng trẻ thì tốt hơn là nên cho trẻ biết lí do với giọng được điều chỉnh bình tĩnh lại, hơn là chỉ la mắng hổ báo giống như đe dọa.

2. Đánh trẻ hoặc bạo lực dù ở nhà hay nơi công cộng
Đây là một loại thuốc nhuộm không tốt vì đang làm trẻ phát triển hành vi bạo lực và giải quyết bằng bạo lực.
Một vài chứng cớ cho thấy: không phải những cha mẹ có giáo dục sẽ không đánh con cái. Đánh trẻ có liên quan đến sự dẫn dắt của cảm xúc của cha mẹ, không liên quan đến học thức. Do đó, đánh trẻ có thể diễn ra ở mọi gia đình nếu cha mẹ không có kỹ năng để giải tỏa cảm xúc.

Lời khuyên: Nếu bạn đang nóng giận , hãy nhờ ai đó giáo dục trẻ thay bạn. Chính bạn cần thời gian để cắt sự dẫn dắt của cảm xúc. Nếu hành vi đánh trẻ bị dẫn dắt cảm xúc, nó không chỉ là thuốc nhuộm không tốt, mà còn có "chất độc". Không ai biết chất độc này sẽ ảnh hưởng đến trẻ như thế nào. Có thể làm trẻ căm ghét điều gì đó. VD trẻ sau này trở thành 1 người thích đánh vợ chỉ vì chất độc này tạo 1 hình ảnh ghi nhớ về hành vi bạo lực.

3. Giải quyết bằng vật chất
Cho trẻ tiền hoặc quà bánh để trẻ làm điều gì. Phần thưởng cho nổ lực là vật chất. Đây là 1 thuốc nhuộm không xấu, nhưng dùng phải chú ý. Thực ra, việc tặng trẻ món quà có thể chấp nhận được vì đó là cách khích lệ cho 1 điều kiện nào đó, như sinh nhật, vượt qua 1 nổ lực cố gắng... Tuy nhiên, thuốc nhuộm này cần tránh khi sử dụng để ra điều kiện. VD học giỏi mẹ sẽ mua 1 chiếc cặp mới. Thay vì vậy, hãy cho trẻ biết bạn quan tâm đến việc học của trẻ và cả dụng cụ học tập của trẻ như cách nói sau: Mùa thi qua con có 2 điểm 9, mẹ rất vui và ngày mai chúng ta đi nhà sách mua tặng con chiếc cặp mới nhé, cặp con đã cũ rồi.

Bạn nên hạn chế sử dụng vật chất để khích lệ. Nếu dùng chỉ dùng đúng nghĩa là thưởng cho 1 kết quả của nổ lực của trẻ, chứ không phải là 1 điều kiện. Nếu dùng đúng, trẻ sẽ không trở nên vật chất hóa và xem thường nổ lực bản thân.

4. Làm cho trẻ thấy điều bạn muốn trẻ học
Đây là 1 thuốc nhuộm tốt vì cách học của trẻ là nhìn bằng mắt hơn là nghe bằng tai. Điều bạn muốn dạy trẻ học thì bạn hãy làm người mẫu chuẩn mực cho trẻ. Đừng giúi tiền vào tay trẻ để cho người vô gia cư mà đỏi hỏi trẻ học về bài học cảm thông. Hãy thể hiện cảm thông của bạn cho họ trước, hành động này của bạn sẽ được lập lại bởi trẻ.

Bottom line
Cựu thổng tống Nam Phi Nelson Madela, từng đạt giải Nobel Hòa Bình năm 1993 từng chia sẻ: "Không đứa trẻ nào sinh ra biết ghét cái gì. Tất cả đã phải học cách ghét. Nếu đã phải học cách ghét, thì trẻ nên được dạy sự yêu thương bởi vì yêu thương là bài học cơ bản của trái tim, hơn là sự căm ghét".

Nguồn: Bác sĩ Anh Nguyen