08 yếu tố phổ biến nhất gây hại cho sức khỏe mẹ bầu và thai nhi

Dị tật bẩm sinh, sảy thai, thai lưu, sinh non,... là những hậu quả mẹ và thai nhi có thể phải chịu nếu bị ảnh hưởng nặng bởi một số yếu tố từ môi trường bên ngoài. Dưới đây mình xin liệt kê 08 yếu tố phổ biến nhất, mẹ lưu lại để phòng tránh và bảo vệ con yêu cũng như chính bản thân mình.

1. Rượu

Rượu là một trong những chất nhiều độc tính, có thể gây hậu quả nghiêm trọng trên thai nhi, như: Thai nhẹ cân, vòng đầu nhỏ, chậm phát triển, tâm thần, yếu cơ… Lượng rượu mẹ uống trong quá trình mang thai càng nhiều, tỷ lệ độc hại trên thai nhi càng tăng. Do đó, phụ nữ mang thai được khuyến cáo nên “nói không” với rượu, các loại đồ uống có ga và các chất kích thích có hại khác (Cà phê, trà đặc, ma túy…)

2. Thuốc lá

Người mẹ hút thuốc có thể sinh trẻ nhẹ cân, giảm kích thước vòng đầu, tăng nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, sinh non… Nguyên nhân là chất nicotin có trong thuốc lá ngăn cản việc cung cấp oxy cho bào thai. Nồng độ nicotin tập trung trong bào thai có thể cao hơn 15% so với lượng nicotin có trong cơ thể mẹ. Ngoài ra nicotin còn có thể tập trung trong nước ối và sữa mẹ. Nếu người khác hút thuốc mà thai phụ hít phải khói thuốc thì hậu quả cũng tương tự như trực tiếp hút thuốc. Chính vì thế, các mẹ bầu cần tránh xa thuốc lá và khói thuốc.

Khói thuốc lá, dù là hít phải chủ động hay bị động đều mang đến những ảnh hưởng khủng khiếp tới mẹ và bé.

3. Thuốc khánh sinh

Việc dùng thuốc chữa bệnh trong thời kỳ mang thai là điều gần như tối kỵ với bà bầu. Các loại thuốc kháng sinh có thể tác động xấu đến thai nhi (gây dị dạng, tổn thương dây thần kinh, thiểu năng trí tuệ…)

Thuốc dùng trong thai kỳ được phân thành 5 cấp bao gồm: A, B, C, D, và X.

– Cấp độ A: an toàn để dùng.

– Cấp độ B: chấp nhận được.

– Cấp độ C: không thể xác định được. Chỉ trong trường hợp thật cần thiết, các bác sĩ mới chọn để sử dụng.

– Cấp độ D: loại đã có bằng chứng y tế là gây ra những bất thường của thai nhi, nhưng trong những trường hợp đặc biệt chúng vẫn phải sử dụng.

– Cấp độ X: loại tuyệt đối cấm sử dụng trong thai kỳ.

Phần lớn các loại thuốc kháng sinh đều chống chỉ định với bà bầu. Các loại thuốc hạ huyết áp, thuốc chống ung thư, chống đông máu, chống động kinh… đều có chống chỉ định khi có thai. Do đó, trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc. Trong trường hợp bắt buộc thì cần dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

4. Tác nhân nhiễm trùng

Nhiều loại vi khuẩn, ký sinh trùng và virus có thể gây ra dị tật bẩm sinh, bất thường về phát triển hệ thần kinh ở thai nhi. Bệnh nhiễm trùng thường gặp đối với thai phụ là nhiễm trùng Torch (Toxoplasmose, rubella, cytomegalo virut, herpes) gây độc hại cho thai nhi với những dị tật bẩm sinh ở đầu, chậm phát triển thần kinh, viêm võng mạc. Bệnh ban đỏ do rubella thường gây mù, điếc, còn tồn tại ống động mạch…

Ngoài ra, nếu người mẹ nhiễm giang mai có thể dẫn đến giang mai bẩm sinh ở trẻ sơ sinh, gan lách to, bệnh ngoài da, viêm xương, viêm thận, viêm màng não. 

5. Vật nuôi trong nhà 

Vật nuôi trong nhà có thể đem theo những hệ lụy. Phân mèo có thể truyền nhiễm Toxoplasma gondii cho thai phụ khi gần gũi. Một khi đã bị nhiễm, thai nhi có nguy cơ dễ bị dị tật, chậm phát triển trí não.

Ngoài mèo, chó, một số người có vật nuôi đặc biệt, chẳng hạn như chuột vàng, chim… Những vật nuôi này cần tốn thời gian chăm sóc, vệ sinh và dễ mang mầm bệnh. Do đó, tốt nhất để khỏe cho mẹ và con nên ngừng nuôi trong thời gian mang thai.

6. Bức xạ từ tia X-quang

Khi thai nhi được 18 – 20 ngày tuổi nếu chịu sự ảnh hưởng của lượng lớn tia X-quang hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) sẽ gây nguy hiểm rất cao. Khi thai nhi được 20 – 50 ngày tuổi, lượng lớn tia X-quang cũng sẽ gây hại cho hệ thần kinh, mắt và xương của trẻ. Tia X-quang sẽ ảnh hưởng đến thai nhi ở những mức độ khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố: liều chiếu xạ, tần suất chiếu và tuần tuổi của thai nhi. Liều bức xạ càng cao thì nguy cơ càng lớn.

Thông thường, trong chẩn đoán y khoa, các tia bức xạ không phát tia X vượt quá 5 rad.

- Ở mức độ phơi nhiễm trên 10 rad, trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ mất hay giảm khả năng tiếp thu ảnh hưởng đến học tập sau này hoặc gặp phải những bất thường ở mắt.

- Ở mức độ phơi nhiễm trên 15 rad, thai nhi chậm phát triển hệ thần kinh và mẹ bầu phải đối mặt với nguy cơ sẩy thai.

Vì thế, trong trường hợp buộc phải tiến hành chụp X-quang, bác sĩ sẽ mặc cho bạn áo chì để cản bớt mức độ phơi nhiễm. Nếu không cần thiết, tuyệt đối nên tránh chụp X-quang hoặc CT.

7. Tiếng ồn

Tiếng ồn tưởng chừng chỉ gây khó chịu tức thời nhưng nó lại là một trong những điều khiến thai nhi sợ nhất. Những tiếng động lớn, đột ngột như tiếng xe cộ, tiếng cãi lộn, tiếng nhạc có thể làm cho em bé sợ hãi, cử động nhiều hơn, tim thai đập nhanh hơn. Tiếng ồn về lâu dài sẽ làm cho thai nhi cảm thấy khó chịu, thậm chí ảnh hưởng đến sự phát triển của thính giác.

Một nghiên cứu của Hoa Kỳ khảo sát trên trẻ sơ sinh tại các gia đình sống ở khu vực gần sân bay đã phát hiện thấy, tỷ lệ dị tật ở trẻ sơ sinh tăng từ 0,8% cho đến 1,2% với các triệu chứng chính là biến dạng cột sống, dị tật bụng và dị tật não.

Không chỉ riêng thai nhi, người mẹ mang thai cũng sẽ khó chịu và gặp chứng mất ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe nếu sống trong một môi trường ô nhiễm tiếng ồn.

8.  Những chấn động mạnh

Những cú trật chân, trơn trượt có thể đẩy mẹ bầu vào những tình huống nguy hiểm như vỡ ối non, đứt nhau thai, vỡ tử cung và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Ngay cả khi cú ngã không quá nghiêm trọng, nhưng các thai nhi cảm thấy tác động đột ngột cũng được coi là chấn động mạnh (thường là phản ứng giật mình của mẹ). Vì thế khi mang thai, mẹ bầu nên cẩn trọng trong việc đi lại; không đi giày cao gót, lựa chọn loại giày có độ bám tốt. Khi vận động lưu thông máu nên chọn loại hình thể dục nhẹ nhàng, phù hợp như bơi lội chẳng hạn. Lưu ý, ngay cả bộ môn bơi lội được coi là thích hợp cho người mang thai vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn do trơn trượt.